SOSYAL MEDYA VE İNTERNET ÜZERİNDEN İŞLENEN SUÇLAR
Günümüzde teknoloji insan hayatında vazgeçilmez bir hal almış ve çoğu insanın internet ve sosyal medya hesapları (Facebook, Twitter, İnstagram, Youtube, Tiktok vb.) üzerinden zaman ve mekân fark etmeksizin bir arada bulunduğu ortamda suç işlenmesi de veya mağdur olmak da kolay hale gelmiştir.
Her haksız davranışın hukuki ve cezai sorumluluk doğurduğu gerçeği internet üzerinden işlenen haksız fiiller için geçerlidir. Bu sebeple sosyal medyada işlenen birçok suç çeşidi bulunmaktadır. Hakaret, Cumhurbaşkanına Hakaret, Tehdit, Şantaj, Cinsel taciz, Çocukların Cinsel İstismarı, Müstehcenlik, Hayâsızca Hareketler, Özel Hayatın Gizliliğini İhlal, Haberleşmenin Gizliliği, Kişisel Verilerin Kaydedilmesi, Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma, İftira, Dolandırıcılık, Halkı Kin ve Düşmanlığı Tahrik veya Aşağılama, Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, Suç işlemeye Tahrik, Suç ve Suçluyu Övme, Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama, Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyet Devletini, Devletin Kurum ve Organlarını Aşağılama, Kumar Oynanması için Yer ve İmkân Sağlama internet üzerinden sıklıkla işlenen suçlardandır.
Sosyal medyada işlenen suçlarda delillerin kaybolmasını önlemek ve suçluların kimliğinin tespiti açısından kişinin profil bilgilerinin, kullanıcı adının, mail adresinin, fotoğrafının ekran görüntüsü alınmalı ve işlenen suça ilişkin verilerden fotoğraf, yazı vb. ne varsa ekran görüntüsünün alınması oldukça önemlidir.
Cinsel taciz suçu sosyal medya suçları arasında en fazla işlenen suç tiplerindendir. Cinsel Taciz Türk Ceza Kanunu madde 105’te “Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında, mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adlî para cezasına fiilin çocuğa karşı işlenmesi hâlinde altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” Şeklinde düzenlenmiştir.
Sosyal medya kullanıcıları bir başka kullanıcı üzerinde rahatsız edici şekilde ve cinsel amaçlı paylaşım ve gönderilerde bulunabilmektedir. Bu durumda mağdur olan sosyal medya kullanıcısının cinsel taciz suçu sebebiyle suç duyurusunda bulunması gerekmektedir.
Tehdit ve Şantaj suçu, sosyal medya hesaplarından kişilerin tanıdığı veya tanımadığı kişilere karşı işlenebilmektedir. Tehdit Türk Ceza Kanunun madde 106’da “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte ise, mağdurun şikâyeti üzerine, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Şantaj Türk Ceza Kanunu madde 107 “Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.”
Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma Türk Ceza Kanunu madde 123 “Sırf huzur ve sükûnunu bozmak maksadıyla bir kimseye ısrarla; telefon edilmesi, gürültü yapılması ya da aynı maksatla hukuka aykırı başka bir davranışta bulunulması halinde, mağdurun şikâyeti üzerine faile üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.” Sosyal medya üzerinden kişinin sürekli rahatsız edilmesi, cihazını kullanamayacak şekilde bildirime ve mesaja maruz bırakılması suretiyle kişilerin huzur ve sükûtunu bozma suçunun işlenmesi mümkündür.
Hakaret suçu sosyal medya üzerinden en çok işlenen suçlardandır. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu genelde alenen işlendiğinden suçlular hakaret suçunun ağırlaştırılmış halinden cezaya hükmedilir.
Hakaret Türk Ceza Kanunu madde 125 “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
Hakaret suçunun; a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.”
Cumhurbaşkanına Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu madde 299’da düzenlenmiştir. Buna göre “Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi halinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır. Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.” Sosyal medya üzerinden işlenen ve suçlardan biri de cumhurbaşkanına hakaret suçudur.
Kişiler sosyal medya hesaplarından yapmış oldukları sohbet ve mesaj içeriklerini herkese açık profil hesaplarında açıkça paylaştıklarında Haberleşmenin Gizliliği suçu meydana gelir.
Sosyal medya üzerinden kişilerin tanıdığı veya tanımadığı kişilerin görüntü ve ses kayıtlarını onların rızası olmadan kayda alıp daha sonrasında da açık profil hesaplarında paylaşması hallerinde özel hayatın gizliliği ihlal suçu oluşur.
Kişisel Verilerin Kaydedilmesi (TCK m. 135) “Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Kişisel verinin, kişilerin siyasi, felsefi veya dini görüşlerine, ırki kökenlerine; hukuka aykırı olarak ahlaki eğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikal bağlantılarına ilişkin olması durumunda birinci fıkra uyarınca verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Sosyal Medya ve İnternet üzerinden işlenen en yaygın suçlardan biri de Dolandırıcılıktır. Kişiler sosyal medya üzerinden birçok farklı yöntemle dolandırılmaktadır. Dolandırıcılık Türk Ceza Kanunu madde 157’de “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir. Şeklinde düzenlenmekle birlikte TCK MD. 158’de nitelikli dolandırıcılık halleri düzenlenmiştir.
Müstehcenlik suçu suç tipinin unsurları itibari ile sosyal medya üzerinden işlenmeye müsaittir. Müstehcen içeriklerin çocukların girebileceği yerlerde sergilenmesi sosyal medya üzerinden kolayca işlenebilir. Bu bağlamda sosyal medyada müstehcenlik suçu işleyenler müstehcenlik suçundan ceza alırlar.
Müstehcenlik Türk Ceza Kanunu madde 226’da “a) Bir çocuğa müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri veren ya da bunların içeriğini gösteren, okuyan, okutan veya dinleten,
- b) Bunların içeriklerini çocukların girebileceği veya görebileceği yerlerde ya da alenen gösteren, görülebilecek şekilde sergileyen, okuyan, okutan, söyleyen, söyleten,
- c) Bu ürünleri, içeriğine vakıf olunabilecek şekilde satışa veya kiraya arz eden,
- d) Bu ürünleri, bunların satışına mahsus alışveriş yerleri dışında, satışa arz eden, satan veya kiraya veren,
- e) Bu ürünleri, sair mal veya hizmet satışları yanında veya dolayısıyla bedelsiz olarak veren veya dağıtan,
- f) Bu ürünlerin reklamını yapan, Kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
Müstehcen görüntü, yazı veya sözleri basın ve yayın yolu ile yayınlayan veya yayınlanmasına aracılık eden kişi altı aydan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde düzenlenmiştir.
Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçu TCK’da bilişim sistemleri üzerinden işlenmesi halinde ağırlaştırıcı sebep olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla bu suçun sosyal medya üzerinden işlenmesi kanunun açık hükmü gereğince mümkündür.
Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama (TCK m. 228) “Kumar oynanması için yer ve imkân sağlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır. Çocukların kumar oynaması için yer ve imkân sağlanması halinde, verilecek ceza bir katı oranında artırılır. Suçun bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenmesi halinde üç yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu suçtan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. Ceza Kanununun uygulanmasında kumar, kazanç amacıyla icra edilen ve kar ve zararın talihe bağlı olduğu oyunlardır.”